فاصله کانونی دوربین تعریف و کاربردها

فاصله کانونی چیست؟

فاصله کانونی (Focal Length) به فاصله‌ای اشاره دارد که بین نقطه کانونی (جایی که نور پس از عبور از لنز متمرکز می‌شود) و سنسور دوربین قرار دارد. نور در یک پرتو مستقیم حرکت می‌کند، اما وقتی از یک عدسی عبور می‌کند، می‌شکند و در یک نقطه به نام نقطه کانونی متمرکز می‌شود. فاصله کانونی با میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های لنز دوربین است که تأثیر زیادی بر روی تصویر نهایی دارد.

تاثیر فاصله کانونی بر تصویر

فاصله کانونی دو ویژگی اصلی لنز را تعیین می‌کند:

1. بزرگنمایی (Magnification): هر چه فاصله کانونی بیشتر باشد، تصویر بزرگتر و جزئیات بیشتری از سوژه قابل مشاهده خواهد بود.

2. زاویه دید (Angle of View): فاصله کانونی کوتاه‌تر، زاویه دید بازتری را ارائه می‌دهد که به ثبت بخش وسیع‌تری از صحنه کمک می‌کند.

- لنز با فاصله کانونی کوتاه (مثل 18 میلی‌متر) تصویری با زاویه بازتر ارائه می‌دهد.

- لنز با فاصله کانونی بلند (مثل 200 میلی‌متر) تصویری با بزرگنمایی بیشتر و زاویه دید کمتر ارائه می‌دهد.

کاربرد فاصله کانونی در عکاسی

1. عکاسی منظره

برای عکاسی از مناظر وسیع و چشم‌اندازها، از لنزهای با فاصله کانونی کوتاه (زاویه باز) استفاده می‌شود. این لنزها به عکاس اجازه می‌دهند تا بخش وسیعی از صحنه را در کادر بگیرد. لنزهای 18-24 میلی‌متر معمولاً برای این نوع عکاسی مناسب هستند.

2. عکاسی پرتره

برای ثبت تصاویر پرتره که نیاز به بزرگنمایی و تمرکز بر روی جزئیات چهره سوژه دارند، از لنزهای با فاصله کانونی متوسط (حدود 50 میلی‌متر) استفاده می‌شود. این لنزها بهترین تعادل بین بزرگنمایی و زاویه دید را فراهم می‌کنند.

3. عکاسی ورزشی و حیات وحش

در عکاسی از موضوعات دور مانند ورزشکاران یا حیوانات وحشی، لنزهای تله فوتو با فاصله کانونی بلند (200 میلی‌متر یا بیشتر) استفاده می‌شود. این لنزها به عکاس اجازه می‌دهند تا بدون نزدیک شدن به سوژه، تصاویر با جزئیات و بزرگنمایی بالا ثبت کنند.

نحوه خواندن فاصله کانونی لنز

عدد فاصله کانونی معمولاً بر روی لنز دوربین نوشته شده است. برای مثال، یک لنز ممکن است به صورت "18-55 میلی‌متر" یا "24-105 میلی‌متر" مشخص شود. این اعداد به فاصله بین لنز و سنسور تصویر در زمانی که سوژه در فوکوس است اشاره دارند:

- لنزهای زوم: دارای فاصله کانونی متغیر (مثل 18-55 میلی‌متر)، که به کاربر اجازه می‌دهد تا از زاویه باز تا بزرگنمایی استفاده کند.

- لنزهای پرایم: دارای فاصله کانونی ثابت (مثل 50 میلی‌متر)، که معمولاً کیفیت تصویر بالاتری ارائه می‌دهند.

فاصله کانونی یکی از ویژگی‌های اساسی لنزهای دوربین است که تأثیر زیادی بر روی ترکیب‌بندی و کیفیت تصویر دارد. انتخاب فاصله کانونی مناسب برای هر نوع عکاسی، به شما کمک می‌کند تا بهترین نتیجه را از تصاویر خود بدست آورید. با آگاهی از نحوه عملکرد و کاربردهای مختلف فاصله کانونی، می‌توانید به صورت حرفه‌ای‌تری به عکاسی بپردازید و تصاویر بهتری ثبت کنید.

معرفی انواع لنز برحسب فاصله کانونی

انتخاب لنز مناسب بر اساس فاصله کانونی می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت و نوع تصاویر شما داشته باشد. در اینجا به معرفی انواع لنزها بر اساس فاصله کانونی می‌پردازیم:

۱. لنزهای فوق عریض (Ultra Wide)

فاصله کانونی: کمتر از 24 میلی‌متر

ویژگی‌ها:

  - زاویه دید بسیار وسیع

  - مناسب برای عکاسی از صحنه‌های بزرگ، مناظر طبیعی و عکاسی نجومی

کاربردها:

  - عکاسی از مناظر طبیعی و شهری

  - عکاسی از آسمان شب و ثبت نقاط دید عریض (POV)

نکته:لنزهای فوق عریض معمولاً تحریفات پرسپکتیو بیشتری ایجاد می‌کنند که در برخی موارد می‌تواند برای ایجاد احساس عمق و وسعت استفاده شود.

۲. لنزهای واید (Wide)

فاصله کانونی: بین 24 تا 35 میلی‌متر

ویژگی‌ها:

  - زاویه دید گسترده

  - بدون تحریف پرسپکتیو شدید

کاربردها:

  - عکاسی از مناظر طبیعی و معماری

  - عکاسی از فضای داخلی و تصاویر گروهی

نکته: این لنزها برای عکاسان مستند و کسانی که به دنبال زاویه دید طبیعی هستند، ایده‌آل هستند.

۳. لنزهای استاندارد (Standard)

فاصله کانونی: بین 35 تا 70 میلی‌متر

ویژگی‌ها:

  - زاویه دید نزدیک به زاویه دید چشم انسان

  - ارائه تصویر طبیعی و واقعی

کاربردها:

  - عکاسی مستند و خیابانی

  - عکاسی پرتره و ثبت لحظات روزمره

نکته: لنزهای استاندارد به دلیل زاویه دید طبیعی، برای بسیاری از ژانرهای عکاسی، از جمله عکاسی پرتره و مستند، محبوب هستند.

۴. لنزهای تله فوتو (Telephoto)

فاصله کانونی: بین 135 تا 400 میلی‌متر

ویژگی‌ها:

  - بزرگنمایی بالا

  - فشرده‌سازی پرسپکتیو که فاصله بین سوژه و پس‌زمینه را بیشتر می‌کند

کاربردها:

  - عکاسی ورزشی و حیات وحش

  - عکاسی پرتره با بک‌گراند محو

نکته: این لنزها برای ثبت جزئیات دقیق از فاصله‌های دور بسیار مناسب هستند و به عکاس امکان می‌دهند تا بدون نزدیک شدن به سوژه، آن را به خوبی ثبت کند.

۵. لنزهای سوپر تله فوتو (Super Telephoto)

فاصله کانونی: بیش از 400 میلی‌متر

ویژگی‌ها:

  - بزرگنمایی فوق‌العاده بالا

  - مناسب برای کادربندی سوژه‌های دور

کاربردها:

  - عکاسی حیات وحش و ورزشی از فاصله دور

  - عکاسی نجومی و ثبت جزئیات ماه و اجرام آسمانی

نکته:این لنزها برای شرایطی که نزدیک شدن به سوژه غیرممکن است، مانند شکار حیوانات وحشی یا عکاسی از مسابقات ورزشی از فاصله دور، بسیار مناسب هستند.

نکات تکمیلی در انتخاب لنز

- فاصله کانونی متغیر (Zoom Lenses): لنزهایی با فاصله کانونی متغیر مانند 18-55 میلی‌متر یا 70-200 میلی‌متر، به عکاسان امکان می‌دهند تا بدون تعویض لنز، به سوژه‌های مختلف دسترسی پیدا کنند.

- لنزهای پرایم (Prime Lenses): لنزهایی با فاصله کانونی ثابت مانند 50 میلی‌متر، که کیفیت تصویر بسیار بالایی دارند و برای ایجاد بوکه زیبا و نوردهی بهتر در شرایط کم‌نور مناسب هستند.

با در نظر گرفتن نوع لنز و فاصله کانونی آن، می‌توانید بهترین انتخاب را برای عکاسی در شرایط مختلف داشته باشید و تصاویر با کیفیت‌تری ثبت کنید. هر نوع لنز به گونه‌ای طراحی شده است که نیازهای خاص عکاسان را برآورده کند و تجربه عکاسی شما را به سطح بالاتری ببرد.

میدان دید و فاصله کانونی

تعریف فاصله کانونی و میدان دید

فاصله کانونی یکی از ویژگی‌های اصلی لنزهای دوربین است که به میزان بزرگنمایی و زاویه دید لنز مربوط می‌شود. فاصله کانونی در واقع فاصله بین نقطه کانونی عدسی و سنسور دوربین است. این فاصله بر حسب میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود و مشخص می‌کند که لنز چقدر زاویه باز (واید) یا تله فوتو است.

زاویه دید و فاصله کانونی

یکی از پارامترهای مهم که توسط فاصله کانونی تعیین می‌شود، زاویه دید است. زاویه دید نشان‌دهنده میزان عریض یا تنگ بودن میدان دید لنز است. به عبارتی دیگر، زاویه دید بزرگ‌تر به این معنی است که لنز بیشتر صحنه را در کادر خود قرار می‌دهد، در حالی که زاویه دید کوچک‌تر به معنی ثبت صحنه کمتری است.

تأثیر اندازه سنسور دوربین

اندازه سنسور دوربین نقش مهمی در تعیین زاویه دید لنز دارد. به عنوان مثال، یک لنز 30 میلی‌متری ممکن است روی یک دوربین با سنسور بزرگ به عنوان لنز زاویه باز (واید) عمل کند، در حالی که همان لنز روی یک دوربین با سنسور کوچک به عنوان لنز تله فوتو عمل خواهد کرد. این به این دلیل است که سنسور کوچک‌تر بخش کمتری از تصویر تولید شده توسط لنز را ثبت می‌کند.

تاثیر فاصله کانونی بر عمق میدان

فاصله کانونی همچنین تأثیر زیادی بر عمق میدان دارد. عمق میدان به محدوده‌ای از تصویر اشاره دارد که در فوکوس قرار دارد. لنزهایی با فاصله کانونی کوتاه‌تر (زاویه باز) عمق میدان بیشتری دارند، به این معنی که بخش بزرگی از تصویر در فوکوس قرار می‌گیرد. در مقابل، لنزهایی با فاصله کانونی بلندتر (تله فوتو) عمق میدان کمتری دارند، به طوری که فقط بخش کوچکی از تصویر در فوکوس خواهد بود.

 فاصله کانونی عبارت است از فاصله مرکز اپتیکی یک لنز  از نقطه کانونی آن به میلی متر که در شرایطی که سوژه در فاصله بی نهایت و در وضعیت فوکوس  باشد   بر روی سنسور یا فیلم قرار می گیرد .با توجه به آنکه لنز دوربین  قسمتی از منظره را روی فیلم یا سنسور منعکس می کند، با در نظر گرفتن زاویه دیدی که از  لنز نسبت به چشم انداز  در اختیار داریم ، می توان محدوده دید را بصورت عمودی یا افقی اندازه گیری کرد. سنسورها یا فیلمهای بزرگ تر دارای زاویه دید(FOV) باز تری بوده و قسمت بیشتری از صحنه را ثبت خواهند کرد. زاویه دیدی (FOV)  با فاصله کانونی مشخص ،معمولا بر اساس عکاسی با فیلم 35 میلیمتری تعیین می شود زیرا این فرمت در مقایسه با سایر فرمت ها رایج تر است.

در عکاسی با فیلم 35 میلیمتری، لنزهایی با فاصله کانونی 50 میلیمتر را "نرمال" می نامند زیرا بدون نیاز به بزرگنمایی و کوچکنمایی می توانند تصاویر را همان گونه ثبت  کنند که ما با چشم غیر مسلح قادر به دیدنشان هستیم(یعنی همان زاویه 45 درجه) .

لنزهای واید (فاصله کانونی کم) به دلیل بر خورداری از زاویه دید بازتر، طبیعطا قادر به ثبت فضای بیشتری از چشم انداز می باشند، این  در حالی است که لنزهای تله (فاصله کانونی زیاد) دارای زاویه تصویر تنگ تری نسبت به لنزهای نرمال هستند. در جدول زیر چند نونه از فواصل کانونی درج شده است:

فاصله های کانونی متعارف و معادل آنها در فیلم های 35 میلی متری

 
تغییر در فاصله کانونی به ما این امکان را می دهد تا به سوژه نزدیک تر یا دورتر شویم  و به همین جهت اثر غیر مستقیمی بر روی پرسپکتیو خواهد داشت. بعضی دوربین های دیجیتال  بازه زومشان دارای  قابلیت  barrel distortion  در زاویه باز و pincushion distortion در زاویه تله می باشند.

فاصله کانونی معادل با فیلمهای 35 میلی متری
فاصله کانونی آن دسته از  دوربین های دیجیتال  که مجهز به سنسورهای با سطح کوچکتری نسبت به سطح  فیلمهای 35 میلیمتری  هستند را می توان با استفاده از "Focal Lenght Multiplier " به همان فاصله کانونی در فیلمهای 35 میلی متری تبدیل کرد.

زوم اپتیکال و زوم دیجیتال
اپتیکال زوم= حداکثر فاصله کانونی تقسیم بر حداقل فاصله کانونی

برای مثال، زوم اپتیکال 28-280 میلی متری به معنای 280 میلیمتر تقسیم بر 28 میلیمتر برابر 10x می باشد. به این معنا که اندازه سوژه ای که روی فیلم یا سنسور منعکس گردیده در حداکثر حالت زاویه  تله (280mm) ده برابر بزرگتر از اندازه آن در حداکثر زاویه باز(28mm) می باشد.البته باید توجه داشت که  زوم اپتیکال را نباید با زوم دیجیتال اشتباه گرفت.